Christian Friedrich Ruppe (soms geschreven als Rüppe) werd geboren te Salzungen in Thüringen in 1753, waar zijn vader niet alleen hoeden-fabrikant was, maar ook orgelbouwer en tevens organist van de kerk in Wildprechtsrode, in Saksen. In 1787 werd hij ingeschreven in het album van de Leidse Universiteit en was tot aan zijn overlijden organist van de Lutherse kerk in Leiden. De curatoren van de universiteit benoemden hem in 1790 tot universiteits-kapelmeester. In 1808 werd hij belast met het geven van onderwijs in muziektheorie aan de hogeschool en in 1816 volgde op voordracht van Koning Willem I zijn aanstelling tot lector in de toonkunst, waardoor hij een plaats kreeg op deseries lectionum.
Ruppe schreef een groot aantal kerkelijke en wereldlijke werken voor koor, klavecimbel, piano en orgel. Vaak liet hij daarbij een fluit, viool of cello meespelen. Hij overleed in Leiden in 1826 en werd begraven in Katwijk. Veel van zijn werken schreef Ruppe voor “Orgue ou Piano Forte”.
De meest recente uitvoering van de werken van Ruppe
18 Pièces (opus 10) – 30 juli 2011 – Amstelkerk, Ouderkerk a/d Amstel – I. Preludio, III. Andante
30 juli 2011 – Urbanuskerk, Ouderkerk a/d Amstel – V. Rondo allegretto, VI. Presto ma non troppo
30 juli 2011 – Thamerkerk, Uithoorn – VIII. Adagio Doloroso, IX. Rondo Allegretto;
6 augustus 2011 – Michaëlskerk, Oudewater – IV. Rondo Allegretto
16 maart 2013 – Torenpleinkerk, Vleuten – XV. Largo Grave, XVI. Fuga
20 april 2013 – Petruskerk, Woerden – VII. Allegro con spirito
27 juli 2013 – Hervormde Kerk, Zwaag – X. Andantino, XI. Menuetto Grazioso
31 augustus 2013 – Oude Kerk, Zoetermeer – XVII. Romance Larghetto
19 juni 2015 – Petruskerk, Woerden – XII. Marche Maestoso
5 augustus 2015 – Petruskerk, Woerden – II. Allegro
5 maart 2016 – Torenpleinkerk, Vleuten – XIV. Andante Pastorelle
13 mei 2017 – Petruskerk, Woerden – XVIII. Finale (Rondo allegro)
23 maart 2018 – Adventskerk, Alphen – XIII. Aria
Trois Sonates (opus 11) – 11 mei 2016 – Academiegebouw, Leiden – Fluitsonate nr. 1 in D
28 juli 2018 – Petruskerk, Woerden – Fluitsonate nr. 2 in G
3 augustus 2019 – Petruskerk, Woerden – Fluitsonate nr. 3 in C
La Grande Bataille de Waterloo (opus 23) – 19 juni 2015 – Petruskerk – Woerden
Io Vivat (opus 35) – 19 mei 2017 – Protestanse Kerk, Warmond
De Zangwyzen van de Psalmen en Gezangen, 1801 (WoO 15) – 18 juni 2016 – Psalm 9
Praeludia en Interludia, 1802 (WoO 16) – 22 augustus 2012 – Petruskerk, Woerden – Fuga nr. 1 in G
22 september 2012 – Hervormde Kerk, Benschop – Fuga nr. 2 in F
19 juni 2015 – Petruskerk, Woerden – Fuga nr. 3 in Bes
20 juli 2016 – Petruskerk, Woerden – Fuga nr. 4 in C
Zangwyzen der Evangelische Gezangen (WoO 27) – 19 juli 2017 – Petruskerk, Woerden – Gezang 1, 39, 82, 83
Acht nieuwe variatiën op “Wilhelmus van Nassau”, 1820 (WoO 38) – 19 juni 2015 – Petruskerk, Woerden
Concert in C (WoO 40) – 13 september 2013 – Petrustoren, Woerden – Allegro maestoso
Zes Praeludia voor orgel of piano-forte, 1826 (WoO 43) – 19 augustus 2017 – Sint Jan, Gouda
We hopen ook in de komende periode weer muziek van Ruppe op de programma’s van het Bach en Mozartfestival te plaatsen
…
Overzichtje van de complete werken voor orgel of pianoforte van Ruppe, met daarbij het jaar van uitvoering
De volgende organisten veerleenden medewerking:
Ad van Pelt, Dick van Dijk, George Pluimakers, Herman van Vliet, Jan Boerwinkel
| Opus | Uit | Werk | Jaar | Organist |
|---|---|---|---|---|
| 10 | 1799 | Dix-Huit Pièces pour Orgue ou Piano-Forte | ||
| 1. Preludio (Lento Grave) in C | 2011 | Ad | ||
| 2. Allegro in C | 2015 | Herman | ||
| 3. Andante in F | 2011 | Ad | ||
| 4. Rondo Allegretto in C | 2011 | Ad | ||
| 5. Largo con Espressione in G | 2011 | Ad | ||
| 6. Presto ma non troppo in G | 2011 | Ad | ||
| 7. Allegro con Spirito in Bes | 2011 | Ad | ||
| 8. Adagio Doloroso in Es | 2011 | Ad | ||
| 9. Rondo Allegretto in Bes | 2011 | Ad | ||
| 10. Andantino in e | 2013 | Ad | ||
| 11. Menuetto Grazioso in E | 2013 | Ad | ||
| 12. Marche Maestoso in F | 2015 | Ad | ||
| 13. Aria (Adagio un poco Andante) in Bes | 2018 | Ad | ||
| 14. Andante Pastorelle in F | 2016 | Dick | ||
| 15. Largo Grave in d | 2013 | Jan | ||
| 16. Fuga (Allegro) in D | 2010 | Ad | ||
| 17. Romance Larghetto in A | 2013 | Ad | ||
| 18. Finale (Rondo Allegro) in D | 2017 | George |
Overzichtje van de overige werken van Ruppe, met daarbij het jaar van uitvoering en de musici
De volgende musici verleenden medewerking:
Ad van Pelt (orgel en piano), Gijsbert Kok (beiaard), Jan den Hertog (orgel) en Liselotte Kuling (fluit)
* = uitgevoerd op piano
De 36 werken met opusnummer
| Opus | Uit | Werk | Jaar | Musici |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1777 | Quatre sonates pour le clavecin avec l’accompagnement d’un violon | ||
| 2 | 1779 | Six sonates pour le clavecin ou le piano-forte avec l’accompagnement d’un violon et violoncello | ||
| 3 | 1781 | Six divertissements pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon | ||
| 4 | 1785 | Trois sonates pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon et violoncello | ||
| 5 | 1785 | Trois sonates à quatre mains pour le clavecin ou piano-forte | ||
| 6 | 1784 | Huit sonatines pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon à l’usage des commençans | ||
| 7 | 1787 | Neuf sonatines pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon à l’usage des commençans | ||
| 8 | 1790 | Trois sonates pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon | ||
| 9 | 1790 | Douze sonatines pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon à l’usage des commençans | ||
| 10 | 1799 | Dix-Huit Pièces pour Orgue ou Piano-Forte | zie boven | |
| 11 | 1800 | Trois sonates pour le clavecin ou pianoforte avec l’accompagnement d’une flûte ou violon | ||
| Sonate nr. 1 in D | 2015 | Liselotte Ad | ||
| Sonate nr. 2 in G | 2018 | Liselotte Ad | ||
| Sonate nr. 3 in C | 2019 | Liselotte Ad | ||
| 12 | Verloren gegaan of mogelijk gereserveerd voor de “Douze Sonatines” uit 1800 | |||
| 13 | 1805 | Premières lecons pour apprendre le piano-forte consistant en six sonatines très faciles, donc la sixième et à quatre mains à l’usage des commençans | ||
| Sonatines 1-3 | ||||
| 14 | 1808 | Trois sonates pour le piano-forte avec accompagnement d’un flûte ou violon et violoncello ad libitum | ||
| 15 | 1808 | Chasse pour le piano | ||
| 16 | 1809 | Sonates à quatre mains pour le piano-forte | ||
| 17 | 1809 | Trois ballets caractéristiques pour le piano-forte | ||
| 18 | 1810 | Sonate pour le piano avec l’accompagnement de flûte et violoncello | ||
| 19 | Verloren gegaan of mogelijk gereserveerd voor het “Air favori” uit 1809 | |||
| 20 | 1812 | Ouverture turque pour le piano-forte avec l’accompagnement d ún violon, violoncello et tambour ou contre-basse | ||
| 21 | 1813 | Thème avec variations pour le piano-forte [Thème et Variations] | ||
| 22 | 1814 | Trois sonates faciles et progressives pour le piano-forte avec accompagnement de flûte ou de violon | ||
| 23 | 1815 | La Grande Bataille de Waterloo, ou la Belle-Alliance (fait historique), composée pour le piano-forte | 2015 | Ad |
| 24 | 1816 | La paix universelle, conclude à Paris le 20 novembre 1815, entre les puissances allies et La France, pièce caractéristique pour le piano-forte | ||
| 25 | 1818 | Sonate pour le piano-forte avec accompagnement de flûte ou violon et violoncelle | ||
| 26 | 1818 | Sonate pour le piano-forte avec accompagnement de violon et violoncello | ||
| 27 | 1819 | Sonate pour le piano avec l’accompagnement de violon et violoncello | ||
| 28 | 1820 | Ouverture tartare pour le piano-forte avec l’accompagnement de violon et violoncello | ||
| 29 | 1820 | Thème avec huit variations pour le piano-forte | ||
| 30 | 1820 | Potpourri pour le piano | ||
| 31 | 1820 | Six serenades pour le piano-forte appropriées pour apprendre l’esprit ou l’expression de la musique | ||
| 32 | 1822 | La métamorphose, ou le changement des chenilles en papillons, fantasie pour le piano-forte avec accompagnement de flute ou violon | ||
| 33 | 1823 | Twaalf stukjes uit de gedichtjes voor kinderen op muzijk gebragt voor den zang en piano-forte (mr. H. van Alphen) | ||
| 34 | 1825 | Ouverture Grecque pour le piano-forte | ||
| 35 | 1826 | Io vivat, air favori, varié pour le pianoforte | 2017 | Ad |
| 36 | 1826 | Tien stukjes uit de gedichtjes voor kinderen op muzijk gebragt voor den zang en piano-fort (H. van Alphen) |
De werken zonder Opusnummer (Werke ohne Opuszahl)
| WoO | Uit | Werk | Jaar | Musici |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1787 | Romancen naar den besten smaak op muziek gebracht (Mr. Rhynvis Feith) | ||
| 2 | 1788 | Oden en gedichten gecomponeerd voor de zang en clavier of fluit, viool en bas (J.P. Kleyn en A. Kleyn geboren Ockerse) | ||
| 3 | 1792 | Air (enfant cheri des dames, uit de opera Des Visitandines), varié pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon | ||
| 4 | ? | Trio Un militaire doit avoir de l’opera L’amant statue, varié pour le clavecin ou piano forte, avec l’accompagnement d’une violon [gebaseerd op een trio uit een opera van Nicolas Dalayrac] | ||
| 5 | 1796 | Zangstukken op ’s Heilands geboorte | ||
| 6 | 1796 | Cantate voor het kerstfeest (met orkestbegeleiding) | ||
| 7 | 1797 | Cantate voor het paasfeest (met orkestbegeleiding) | ||
| 8 | 1797 | Marche des Marseillois, varié pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon | ||
| 9 | 1797 | Cantate voor het kerstfeest (gecomponeerd voor het Weeshuiskoor) [Muziek verloren gegaan] | – | – |
| 10 | 1798 | Jesus gebooren, feestzang [Cantate voor het kerstfeest] (gecomponeerd voor het Weeshuiskoor) [Muziek verloren gegaan] | – | – |
| 11 | 1799 | Air (Femmes voules vous éprouver? uit de opera Le Secret), varié pour le clavecin ou piano-forte avec l’accompagnement d’un violon | ||
| 12 | 1799 | Gezangen voor het feest van den 18 Dec. 1799, voor den zang en pianoforte of orgel met accompagnement van twee violen en bas (ad libitum) | ||
| 13 | 1799 | Feestzang voor den 19 December 1799 bij het plegtig vieren van den aftocht des vijands, en het geheel verlaten van den bataafschen grond door de Engelsch-Russischen legerbenden | ||
| 14 | 1800 | Douze Sonatines : pour le clavecin ou piano forte (wellicht bedoeld als opus 12) | ||
| 15 | 1801 | De Zangwyzen van de Psalmen en Gezangen bij de Hervormde Kerk in gebruik voor drie stemmen, als ook voor het orgel of clavier | ||
| Psalm 1-52, 54-61, 65-66, 73-75, 77-81, 83-85, 87-89, 91-94, 96-97, 99-107, 110, 112-115, 117, 119-126, 128-130, 132-138, 140-141, 143, 145-150, Gezang 2-8, 10-12 ; In totaal 125 Psalmen en 10 Gezangen | ||||
| Psalm 9 | 2016 | Jan | ||
| 16 | 1802 | XLV Praeludia en CCLXXVI interludia in alle gebruikelijke kerktoonen; geschikt voor de melodiën van de hervormde psalmen en gezangen, als ook van de luthersche psalmen en liederen, insgelijks van den gregoriaanschen zang der roomsche kerk: nevens IV kleine en gemakkelijke fuga’s | ||
| Fuga nr. 1 in G – Allegro moderato | 2012 | Ad | ||
| Fuga nr. 2 in F – Vivace | 2012 | Ad | ||
| Fuga nr. 3 in Bes – Allegro con spirito | 2015 | Ad | ||
| Fuga nr. 4 in C – Allegro maestoso | 2016 | Ad | ||
| 17 | 1802 | Simonis Speyert van der Eyk ode, cantata in facis festo solenni oratione in Academia Lugduno-Batava celebrato die 16 Junii1802 | ||
| 18 | 1802 | Twaalftal gezangen, gecomponeerd voor drie stemmen [met orgel] – eerste twaalftal | ||
| 19 20 21 | 1803 1803 1803 | Toonzettingen van oden van Horatius De herfst Cantate op de geboorte des Heilands | ||
| 22 | 1804 | Galathée (gemaakt voor de Franse Opera te Den Haag) [Muziek verloren gegaan] | – | – |
| 23 | 1804 | Cantate op de zegenvierende opstanding van den gezegenden Verlosser | ||
| 24 25 26 | 1804 1804 1805 | Lentefeest Cantate op ’s Heilands Hemelvaart Cantate op ’s Heilands lijden, sterven en opstanding | ||
| 27 | 1806 | Zangwijzen der Evangelische Gezangen bij de Hervormde Kerk in gebruik, geschikt voor het orgel, fortepiano of klavier | ||
| Gezangen 1, 4, 7-10, 13, 16-19, 21-24, 28-29, 32, 34-42, 44, 46, 49, 54, 56, 59-60, 66, 68, 70, 79-80, 82-83, 86, 93, 96, 100, 105-107, 109, 112, 115, 118-119, 122-124, 134, 136, 140, 142, 156, 159, 163, 173, 176, 178-179 en 187 (in totaal 68 gezangen) | ||||
| Gezang 1, 39, 82 en 83 | 2017 | Ad | ||
| 28 | 1807 | Twaalf gezangen, gecomponeerd voor drie stemmen [met orgel] – tweede twaalftal | ||
| 29 | 1808 | Twaalf gezangen, gecomponeerd voor drie stemmen [met orgel] – derde twaalftal | ||
| 30 | 1809 | Vrije navolging der latijnsche hymnen in nederduitsche dichtmaat (H. Hillebrand) | ||
| 31 | 1809 | Air favorit (Où peut-on être mieux), varié pour le piano-forte (wellicht bedoeld als opus 19) | ||
| 32 | 1810 | Twaalf gezangen, gecomponeerd voor drie stemmen [met orgel] – vierde twaalftal | ||
| 33 | 1813 | Cantate op den Winter | ||
| 34 | 1814 | De geboorte van Jezus | ||
| 35 | 1816 | Over de muziek | – | – |
| 36 | 1816 | Oda IV et aliae odae in lavdem mvsicae descriptae modis mvsicis vocis et instrvmenti dicti pianoforti (Q. Horatii Flacci) | ||
| 37 | 1817 | Orkest- en orgelpartij van Psalm 150 en Gezang 152, vervaardigd voor het 3e eeuwfeest der Reformatie, gevierd op 2 november 1817 | ||
| 38 | 1820 | Acht nieuwe variatiën voor het forte-piano, op het Nederlands Volkslied “Wilhelmus van Nassau” | 2015 | Ad |
| 39 | 1822 | Koor voor godsdienstige zanggenootschappen, gecomponeerd op drie stemmen, met accompagnement van het orgel of forte-piano | ||
| 40 | ? | Concert voor orgel of piano-forte in C | ||
| Allegro maestoso | 2013 | Gijsbert | ||
| 41 | ? | Duetto | ||
| 42 | ? | Rondo voor clavecimbel in D | ||
| 43 | 1826 | Zes Praeludia voor orgel of piano-forte | 2017 | Ad |
Meer informatie over “De Slag bij Waterloo”
Christiaan Friedrich Ruppe – La Grande Bataille de Waterloo, opus 23 (1815) – Een uniek werk dat niet in een moderne editie verkrijgbaar is !
De titelpagina geeft de volgende tekst weer:
De Grote Slag bij Waterloo of de Belle Alliance (historisch feit). Gecomponeerd voor de pianoforte, en nederig opgedragen aan Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje, Erfprins van het Koninkrijk der Nederlanden door zijn gehoorzame en toegewijde dienaar C.F. Ruppe, kapelmeester van de Universiteit te Leiden – Opus 23 – Prijs fl. 2,10 – te Leiden bij de auteur. Geregistreerd en ondergebracht bij de Koninklijke Bibliotheek. De auteur erkent alleen de exemplaren die door hem zijn gesigneerd. – Chr. Fr. Ruppe
Hoewel op de titelpagina van dit werk niet vermeld staat dat het ook op orgel gespeeld kan worden, is het beslist gerechtvaardigd om dit werk zo uit te voeren. We weten dat dergelijke stukken ook vaak op orgel werden uitgevoerd. Ook in het verleden maakte Jan Jongepier (in 1997) een opname op het orgel van de Buurkerk te Utrecht van een vergelijkbaar stuk, namelijk “Die Schlacht von Waterloo… ein historisches Tongemählde für das Piano Forté Opus 43” van J.W. von Wilms.
Op 18 juni 1815 vond even ten zuiden van Brussel de slag bij Waterloo plaats. Tijdens deze veldslag werden de Franse troepen van Napoleon Bonaparte verslagen door de Geallieerden die een coalitie gevormd hadden, bestaande uit troepen die o.a. afkomstig waren uit het Verenigd Koninkrijk, Pruisen, de Nederlanden, Hannover, Brunswijk en Nassau onder leiding van Lord Wellington en generaal Blücher. De Geallieerden beschikten gezamenlijk over een troepensterkte van 115.000 man waarvan er bij de slag 22.000 gedood of gewond raakten tijdens deze uitzonderlijk grootschalige veldslag. De Fransen beschikten over 73.000 man waarvan 25.000 man op het slag gedood of gewond werden. Napoleon keerde op 21 juni 1815 ontredderd naar Parijs terug. Daar gaf hij zich over aan de Engelsen en werd verbannen naar het eiland St. Helena, alwaar hij overleed op 5 mei 1821. In de Nederlanden had Napoleon veel verdriet aangericht. De bevolking leed zwaar onder de Franse onderdrukking. Veel mannen werden gedwongen om de legers van Napoleon te versterken en deel te nemen aan Napoleons rampzalige veldtocht naar Rusland. Velen keerden daarvan niet terug. Het grote verdriet vanwege al deze gesneuvelde vaders en zonen maakte dat de Nederlanders brandden van verlangen om bevrijd te worden van Napoleon. was men heel dankbaar voor deze overwinning. Men vierde vanaf 1815 elk jaar grootscheeps “Waterloodag”. Tot het eind van de 19e eeuw werd deze dag als Nationale Feestdag gevierd. Vooral in het Noorden van het Koninkrijk werden optochten, concerten en feesten georganiseerd. Vanaf 5 mei 1946 kwam de Bevrijdingsdag daarvoor in de plaats. Tijdens de viering van “Waterloodag” luisterden velen graag naar een uitvoering van muziekstukken zoals deze “Grande Bataille de Waterloo”. Het zal u opvallen dat deze muziek soms vrolijk en heldhaftig klinkt, zoals men dat circa 200 jaar geleden passend vond. Met grootse meeslepende gebaren en welluidende klanken wordt het verhalende karakter onderbouwd. Tenslotte horen we zelfs de kanonnen bulderen en klinkt een weergave van de overwinning gevolgd door het Engelse volkslied en het hoera-gejuich van de Pruisen. De tekst:
1. Trompetgeschal weerklinkt voor de Franse cavalerie te paard: “Opzadelen!”
2. Groot alarm bij de Franse troepen! De Franse generaal komt er aan!
3. De soldaten bewapen zich.
4. Tamboergeroffel van de Geallieerden. Begin van het kanonnenvuur.
5. Lord Wellington rijdt op zijn paard door de Engels-Hollandse linies.
6. Het gehele Franse leger komt aan in galop en stelt zich op.
7. Het schieten begint. Er volgt een aanval van de Franse cavalerie. Deze wordt afgeslagen door de troepen van de Geallieerden.
8. Een Schots Regiment, opgesteld in carrévorm, valt aan en verslaat een regiment cavaleriesoldaten te paard.
9. De Prins van Oranje wordt omsingeld door Franse troepen en na een hevig gevecht vervolgens weer ontzet door zijn eigen troepen. Daarop werpt hij zijn onderscheidingen in het midden van zijn troepen neer.
10. De prins zegt: Jullie hebben die onderscheidingen allemaal verdiend! Daarop volgt een luid applaus van zijn troepen. Het Nederlandse volkslied weerklinkt.
11. Men hoort het gekerm van de gewonden en de stervenden die de dood voor ogen hebben.
12. Er klinken trompetten, kanonnenvuur, en onophoudelijk geweervuur.
13. Men hoort in de verte de kanonnen van de Pruisen, die de Fransen in de flank aanvallen.
14. De Franse reservisten stellen zich tegenover hen op, met de musici helemaal vooraan.
15. Nu volgt de aanval van de Cavalerie van de Geallieerden.
16. De kanonnen van de Pruisen komen steeds dichterbij. Dit is het begin van de complete chaos. De Prins van Oranje is gewond.
17. Nu volgt de totale aanval van de Geallieerden. Steeds duidelijker tekent de nederlaag en overhaaste vlucht van de Fransen zich af. Er wordt geschreeuwd: “Redden wie zich redden kan!” De algehele, afschuwelijke chaos is compleet. Napoleon Bonaparte vlucht in grote haast en weet te ontkomen.
18. Een heroïsch onderhoud tussen de Maarschalken Wellington en Blücher in de “Belle Alliance” dient zich aan. – Een Triomfmars volgt.
19. Overwinningskreten van de Geallieerden alom – Het Engelse Volkslied klinkt – De Pruisische achtervolgers juichen massaal.
Dit werk is inmiddels 9 maal uitgevoerd
5 mei 2009 – Petruskerk, Woerden – Erik Verbrugh, verteller
18 juli 2009 – Victorkerk, Obdam + Sint Jans Geboortekerk & Hervormde Kerk, Hoogwoud – Gerda van Pelt, verteller
24 april 2010 – Hervormde Kerk, Nieuwkoop – Gerda van Pelt, verteller
4 juni 2010 – Oude Kerk, Huizen – Erik Verbrugh, verteller
17 augustus 2013 – Grote of Nicolaaskerk, IJsselstein – Gerda van Pelt, verteller
21 juni 2014 – Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk, Dordrecht – Gerard de Wit, verteller
16 augustus 2014 – Bartholomeuskerk, Eckelrade – Gerda van Pelt, verteller
27 september 2014 – Oude Kerk, Zoetermeer – Gerda van Pelt, verteller
19 juni 2015 – Petruskerk – Woerden – Gerda van Pelt, verteller
Ad van Pelt 