Jan Pieterszoon Sweelinck werd waarschijnlijk in mei 1562 in Deventer geboren. In 1564 verhuisde de familie naar Amsterdam, alwaar vader Pieter Swibbertszoon organist werd van de Oude Kerk en in functie bleef tot zijn overlijden in 1573. Enkele jaren later, in 1577, werd de jeugdige Jan Pieterszoon benoemd tot opvolger van zijn vader, in welke functie hij werkzaam bleef tot zijn overlijden op 16 oktober 1621, in totaal ongeveer 44 jaar. Hij was beroemd tot ver over de landsgrenzen. Vanaf 1605 genoot Sweelinck alom bekendheid als pedagoog. Organisten uit de wijde omtrek kwam naar Amsterdam om bij hem orgel-, klavecimbel- en compositielessen te volgen. Onder zijn leerlingen noemen we hier de broers Andreas en Martin Düben, Peter Hasse, Heinrich Scheidemann, Paul Siefert, Melchior Schildt en ook de broers Gottfried en Samuel Scheidt.
Sweelinck is voornamelijk bekend geworden om zijn vocale composities. Hij schreef weergaloze bewerkingen over de 150 Psalmen, gepubliceerd tussen 1604 en 1621 in vier boeken. Daarnaast ook een groot aantal werken voor orgel en klavecimbel. Deze werken werden in veel gevallen door zijn leerlingen en studenten meegenomen naar het buitenland en bleven op deze manier bewaard in bibliotheken en archieven verspreid over heel europa. Circa 20 toccata’s, 25 fantasieën, 15 bewerkingen over psalmen en geestelijke liederen en 10 bewerkingen over volksliederen en dansen bleven van hem bewaard.
De complete orgel- en klavecimbelwerken, aangegeven met de SwWV-nummers 253-331 werden van 2002 tot 2012 (het Sweelinck-jaar) compleet uitgevoerd. Dat zijn 79 werken met een SwWV-nummer.
In totaal zijn er 339 werken met een SwWV-nummer. Behalve de genoemde orgel- en klavierwerken zijn andere werken uitgevoerd. Bovendien delen uit SwWV 339. Bovendien een groot aantal werken met een betwijfelbare toeschrijving aan Sweelinck.
Jan Pieterszoon Sweelinck
In 2021 : 400 JAAR GELEDEN OVERLEDEN
In 2012 : 450 JAAR GELEDEN GEBOREN
Op 12 oktober 2012 werd in de Petruskerk te Woerden een Sweelinck Manifestatie gehouden. Deze uitvoering duurde enkele uren. De Sweelinck Manifestatie vormde het slotconcert van een complete uitvoering van alle klavierwerken van Sweelinck in het kader van het “Bach en Mozartfestival Woerden”. Ook alle werken met een betwijfelbare toeschrijving aan Sweelinck werden bij dit project betrokken, zodat hiermee ook muziek van tijdgenoten van Sweelinck ten gehore werd gebracht en aandacht werd gegeven aan de rol van Sweelinck als “leermeester”. De orgelwerken werden uitgevoerd door elf organisten.
De volgende organisten verleenden medewerking aan de integrale uitvoering van de orgel- en klavierwerken van Sweelinck:
Hugo Bakker, Koos Damman, dr. Pieter Dirksen, Jacques van den Dool, Jeroen de Haan, Matthias Havingha, Bert ten Hoeve, Dirk-Jan Honing, Christiaan Ingelse, Jan Jansen, Kirsten van Os, Marieke Stoel, Henk Verhoef, Herman van Vliet, Bert Wisgerhof en Gerard de Wit
SwWV = Sweelinck Werke Verzeichnis
Vocale werken
1-150 : De 150 Psalmen
151-187 : Cantiones Sacrae
188-192 : Geestelijke werken
193-200 : Canons
201-218 : Chansons (1594)
219-245 : Rimes (1612)
246-252 : Wereldlijke werken
Instrumentale werken
253-281 : Fantasia’s
282-298 : Toccata’s
299-316 : Koraalvariaties
317-331 : Lied- en dansvariaties
332-338 : Luitwerken
339 : Compositions Regeln
De complete klavierwerken van Sweelinck, drie gangbare edities, met jaar van uitvoering en naam van de organist.
Editie 1: Uitgave van de VNM – Gustav Leonhardt
Editie 2: Breidtkopf editie – Pieter Dirksen
Editie 3: Bärenreiter editie – Siegbert Rampe
| SwWV | Werk | 1 | 2 | 3 | Jaar | Organist |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Fantasia’s | ||||||
| 253 | Fantasia C1 – auf die Manier eines Echo | I.13 | II.14 | P 11 | 2012 | Arie Hardijzer |
| 254 | Fantasia C2 [auf die Manier eines Echo] | I.14 | II.1 | P 10 | 2007 | Koos Damman |
| 255 | Fantasia C3 [auf die manier eines Echo] | – | II.15 | P 13 | 2008 | Pieter Dirksen |
| 256 | Fantasia C4 / Fantasia ut sol fa mi [J. Bull?] | I.33 | II.2 | P 24 | 2012 | Ad van Pelt |
| 257 | Fantasia C5 | I.36 | II.16 | P 25 | 2012 | Marco Goud |
| 258 | Fantasia d1 – Cromatica | I.1 | II.3 | P 1 | 2004 | Jan Jansen |
| – | Fantasia [J. Bull] – Variante SwWV 258 | I.1a | – | P 1a | 2012 | Ad van Pelt |
| 259 | Fantasia d2 | I.2 | II.4 | P 2 | 2012 | Henk Verhoef |
| 260 | Fantasia d3 – Echo | I.11 | II.5 | P 8 | 2009 | Koos Damman |
| 261 | Fantasia d4 – Echo | I.34 | II.6 | P 12 | 2014 | Nico van der Kooij |
| – | Fantasia. D. | – | – | P 14 II.1 | 2012 | Ad van Pelt |
| 262 | Fantasia d5 | I.37 | II.17 | P 18 | 2009 | Ad van Pelt |
| 263 | Fantasia F1 – Ut re mi fa sol la [Hexachord] | I.5 | II.7 | P 6 | 2006 | Dirk-Jan Honing |
| 264 | Fantasia F2 | – | II.18 | P 26 | 2012 | Arie Schüller |
| 265 | Fantasia F3 – Fantasia mit Bindungen | I.27 | II.19 | P 7 | 2012 | Marco Goud |
| 265b | Praeludium Pedaliter [Variante] | I.27a | II.25 | P 7a | 2012 | Sander Booij |
| 266 | Fantasia G1 | I.6 | II.8 | P 14 II.2 | 2012 | Ad van Pelt |
| 267 | Fantasia G2 [2.3.4. vocem] | I.9 | II.9 | P 15 | 2012 | Han Siemons |
| 268 | Fantasia G3 [als ‘Fuga’ überliefert] | I.38 | II.20 | P 22 | 2009 | Ad van Pelt |
| 269 | Fantasia G4 [2.3.4. vocem] – J. Bull? | – | II.10 | – | 2012 | Ad van Pelt |
| 270 | Fantasia g1 – Contraria | I.3 | II.11 | P 3 | 2008 | Pieter Dirksen |
| 271 | Fantasia g2 | I.8 | II.21 | P 4 | 2010 | Henk Verhoef |
| 272 | Fantasia g3 | I.10 | II.12 | P 5 | 2004 | Ad van Pelt |
| 273 | Fantasia a1 [‘B-A-C-H’] | I.4 | II.13 | P 16 | 2008 | Marieke Stoel |
| 274 | Fantasia a2 – 2.3.4 vocem [anoniem] | I.32 | II.22 | P 27 | 2011 | Ad van Pelt |
| 275 | Fantasia a3 – auf die Manier eines Echo | I.12 | II.23 | P 9 | 2012 | Hugo Bakker |
| 276 | Fantasia a4 – nur Thema erhalten [= Fantazia op de Fuga van M: Jan Pietersn. [fecit Dr. Bull 1621 15. Decemb.] | – | – | – | 2012 | Ad van Pelt |
| 277 | Ricercare d1 | I.35 | II.27 | P 19 | 2012 | Kees Bruggeman |
| 278 | Ricercare d2 | I.39 | II.28 | P 20 | 2012 | Koos Damman |
| 279 | Ricercare d3 | I.40 | II.29 | P 21 | 2012 | Kees Bruggeman |
| 280 | Ricercare a1 | I.7 | II.24 | P 17 | 2006 | Christiaan Ingelse |
| 281 | Capriccio a1 | I.29 | II.26 | P 23 | 2012 | Koos Damman |
| – | Fantasia | – | – | II.1 blz.86 | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Fantasia D | – | – | II.1 blz.90 | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Fantasia D | – | – | II.1 blz.92 | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Toccata’s | |||||
| 282 | Toccata C1 / Toccata | I.19 | I.1 | T 10 | 2006 | Ad van Pelt |
| – | Toccata in C / Fantazie [Variante SwWV 282] | I.19a | – | T 10a | 2011 | Koos Damman |
| – | Tocata (met één c!) | – | – | T 10b | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Praeambulum C [Kurzfassung SwWV 282] | – | Anh.1 | I.2 blz.48 | 2010 | Marco Goud |
| 283 | Toccata C2 | I.20 | I.11 | T 11 | 2011 | Gerard de Wit |
| 284 | Toccata C3 / Toccata 5 toni | I.25 | I.9 | T 12 | 2004 | Ad van Pelt |
| 285 | Toccata d1 [Hassler/Merulo?] | I.31 | I.14 | T 13 | 2008 | Koos Damman |
| 286 | Toccata d2 / Toccata primi toni | I.15 | I.5 | T 1 | 2012 | Arie Schüller |
| – | Toccata de Primo tono | – | – | T 1a | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Fuga decima | – | – | T 1b | 2010 | Ad van Pelt |
| 287 | Toccata d3 / Toccata primi toni [Scheidt?] | – | I.16 | T 15 | 2007 | Ad van Pelt |
| 288 | Toccata G1 / Tocata | I.18 | I.8 | T 5 | 2012 | Gerard de Wit |
| – | Toccata [Variante SwWV 288] | I.18a | – | – | 2012 | Ad van Pelt |
| 289 | Toccata G2 / Toccata à 3 | I.23 | I.12 | T 6 | 2006 | Ad van Pelt |
| 290 | Toccata G3 / Toccata | I.26 | I.10 | T 18 | 2004 | Ad van Pelt |
| 291 | Toccata G4 / Toccata | – | I.17 | T 17 | 2007 | Bert ten Hoeve |
| 292 | Toccata g1 / Toccata 2di Toni | I.21 | I.3 | T 3 | 2006 | Ad van Pelt |
| 293 | Toccata g2 / Toccata 2di Toni | I.22 | I.2 | T 2 | 2007 | Ad van Pelt |
| 294 | Toccata g3 / Toccata 2di Toni [Fragment] | I.28 | I.4 | T 4 | 2007 | Ad van Pelt |
| 295 | Toccata g4 / Tocata [J. Hassler?] | I.30 | I.15 | T 14 | 2010 | Marco Goud |
| 296 | Toccata a1 / Toccata 9. Toni | I.17 | I.6 | T 7 | 2012 | Jos Moeke |
| – | Toccata del Nono tono | – | – | T 7a | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Fuga undecima | – | – | T 7b | 2012 | Ad van Pelt |
| 297 | Toccata a2 / Toccata Noni toni / Tocata | I.16 | I.7 | T 8 | 2012 | Gerard de Wit |
| – | Praeludium Toccata [alternative Fassung] | – | I.7a | T 8a | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Toccata | – | – | T 8b | 2012 | Ad van Pelt |
| – | Toc[cata]: 4Ti: Ton[i] | – | – | T 8c | 2012 | Wilbert den Hertog |
| 298 | Toccata a3 / Toccata à 4 Voc. | I.24 | I.13 | T 9 | 2009 | Marco Goud |
| Toccata / Quarti toni Fantasia [Variante SwWV 298] | I.24a | – | T 9a | 2012 | Ad van Pelt | |
| Toccata a 3 | – | – | T 16 | 2010 | Ad van Pelt | |
| Fantasia D | – | – | I.2 blz.44 | 2012 | Ad van Pelt | |
| Fantasia D | – | – | I.2 blz.46 | 2012 | Ad van Pelt | |
| Geestelijke variatiewerken | ||||||
| 299 | Allein Gott in der Höh sei Ehr (var. 1-4) | II.1 | III.8 | C 1 | 2010 | Ad van Pelt |
| var. 5 en 6 (Andreas Düben) | – | – | C 1 | 2011 | Jeroen de Haan | |
| var. 7 (Martin Düben) | – | – | C 1 | 2011 | Jeroen de Haan | |
| var. 8 en 9 (Martin Düben ?) | – | – | C 1 | 2012 | Ad van Pelt | |
| var. 10 en 11 (Peter Hasse) | – | – | C 1 | 2012 | Ad van Pelt | |
| var. 12 en 13 (Gottfried Scheidt) | – | – | C 1 | 2012 | Wilbert den Hertog | |
| var. 14 (Gottfried Scheidt ?) | – | – | C 1 | 2012 | Wilbert den Hertog | |
| var. 15, 16 en 17 (Anonymus) | – | – | C 1 | 2012 | Arie Hardijzer | |
| 300 | Allein zu Dir, Herr Jesu Christ | II.2 | III.9 | C 2 | 2011 | Ad van Pelt |
| 301 | Christ qui lux es et dies | II.3 | III.1 | C 3 | 2011 | Jacques v.d. Dool |
| 302 | Da pacem Domine in diebus nostris | II.4 | III.2 | C 4 | 2012 | Gerard de Wit |
| 303 | Erbarm dich mein, o Herre Gott | II.5 | III.3 | C 5 | 2012 | Jos Moeke |
| 304 | Herzlich lieb hab ich dich, o Herr | II.14 | – | C 13 | 2012 | Marnix van der Ploeg |
| 305 | Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ | II.6 | III.4 | C 6 | 2012 | Gerard de Wit |
| 306 | Jesus Christus unser Heiland | – | III.13 | C 16 | 2011 | Ad van Pelt |
| 307 | Nun freut euch, lieben Christen g’mein | II.7 | III.5 | C 7 | 2003 | Ad van Pelt |
| 308 | O God, die du ons Vader bist | – | III.14 | C 17 | 2009 | Marco Goud |
| 309 | Onse Vader in Hemelrijck / Vater unser im Himmelreich | II.9 | – | C 15 | 2012 | Ad van Pelt |
| 309a | Onse Vader in Hemelrijck / Vater unser im Himmelreich | II.15 | – | C 14 | 2012 | Ad van Pelt |
| 310 | Psalm 23 Mein Hüter und mein Hirt | – | III.15 | C 18 | 2004 | Ad van Pelt |
| 311 | Psalm 36 | II.10 | III.11 | C 8 | 2004 | Kees Bruggeman |
| 312 | Psalm 60 | II.16 | III.16 | C 19 | 2009 | Ad van Pelt |
| 313 | Psalm 116 | II.11 | III.12 | C 9 | 2008 | Ad van Pelt |
| 314 | Psalm 140 | II.12 | III.6 | C 10 | 2003 | Ad van Pelt |
| 314a | Die 10 Gebot Gottes | – | III.10 | C 10a | 2010 | Ad van Pelt |
| 315 | Puer nobis nascitur | II.8 | IV.5 | C 11 | 2003 | Ad van Pelt |
| 316 | Wij gelooven in een God alleyne / Wir glauben all an einen Gott | II.13 /2-4 | III.7 | C 12 | 2008 | Pieter Dirksen |
| Wereldlijke variatiewerken | ||||||
| 317 | Alemande de chapelle | – | IV.13 | V 11 | 2005 | Ad van Pelt |
| 318 | Almande Gratie / More palatino | III.7 | IV.8 | V 15 | 2005 | Ad van Pelt |
| 319 | Balleth del Granduca [Scheidt?] | III.1 | IV.14 | V 1 | 2011 | Ad van Pelt |
| 320 | Engelse Fortuyn / Von der Fortuna werd ich getrieben | III.2 | IV.12 | V 10 | 2003 | Ad van Pelt |
| 321 | Est-ce Mars | III.3 | IV.1 | V 2 | 2006 | Ad van Pelt |
| 322 | Ick voer al over Rijn | III.4 | IV.2 | V 3 | 2005 | Kirsten van Os |
| 323 | Malle Sijmen | III.5 | IV.15 | V 13 | 2004 | Ad van Pelt |
| 324 | Mein junges Leben hat ein End | III.6 | IV.3 | V 4 | 2005 | Ad van Pelt |
| 325 | Onder een Linde groen / Unter der Linden grune | III.8 | IV.7 | V 9 | 2002 | Ad van Pelt |
| 326 | Passomeza [Scheidt?] | III.13 | IV.16 | V 14 | 2007 | Ad van Pelt |
| 327 | Pavana Hispanica | III.9 | IV.10 | V 6a | 2002 | Matthias Havingha |
| – | Paduana Hispania | – | – | V 6b | 2012 | Ad van Pelt |
| 328 | Paduana Lachrymae / Pavana Lachrymae [naar Dowland] | III.10 | IV.11 | V 5 | 2006 | Ad van Pelt |
| 329 | Pavana Philippi [naar Peter Philips] | III.11 | IV.4 | V 7 | 2012 | Marnix van der Ploeg |
| 330 | Poolse almande Soll es sein | III.12 | IV.6 | V 8 | 2012 | Ad van Pelt |
| 331 | Vluchtige nimph / Windeken daer het bosch af drilt | – | IV.9 | V 16 | 2005 | Koos Damman |
| Bergamasca | – | – | V 12 | 2012 | Ad van Pelt | |
| Die flichtig Nimphae [Anonymus] | – | – | IV.2 blz.34 | 2012 | Sander Booij | |
| Niederländisch liedgen [Anonymus] | – | – | IV.2 blz.38 | 2012 | Sander Booij | |
| Ballet [Anonymus] | – | – | IV.2 blz.46 | 2012 | Ad van Pelt | |
| Vroeger aan Sweelinck toegeschreven Met het nummer in de Dover-editie | ||||||
| Fantasia in C [J. Bull – 2e versie] | – | 13 | – | 2012 | Warno Ruting | |
| Ach Gott vom Himmel sieh darein | – | 34 | – | 2012 | Wilbert den Hertog | |
| Allein zu dir, Herr Jesu Christ | – | 36 | – | 2010 | Marco Goud | |
| Dies sind die heilgen zehn Gebot | 39 | 2012 | Warno Ruting | |||
| Durch Adams Fall ist ganz verderbt | – | 40 | – | 2012 | Warno Ruting | |
| Es ist das Heil uns kommen her | – | 42 | – | 2012 | Warno Ruting | |
| Es spricht der Unweisen Mund wohl | – | 43 | – | 2012 | Wilbert den Hertog | |
| Herr Christ der einig Gottes Sohn | – | 44 | – | 2012 | Sander Booij | |
| Nun freut euch, lieben Christen gemein | – | 47 | – | 2010 | Ad van Pelt | |
| Nun komm der Heiden Heiland | – | 49 | – | 2006 | Herman van Vliet | |
| O lux beata trinitas [Scheidemann] | – | 50 | – | 2012 | Warno Ruting | |
| Psalm 42 [Speuy] | – | 55 | – | 2010 | Marco Goud | |
| Wie schön leuchtet der Morgenstern | – | – | III.2 blz.67 | 2012 | Jos Moeke | |
| Wir glauben all an einen Gott (var. 1) | II.13 /1 | – | III.2 blz.78 | 2008 | Jacques v.d. Dool | |
| Wo Gott der Herr nicht bei uns hält | – | 57 | – | 2010 | Ad van Pelt |
Overige werken uitgevoerd tijdens het Bachfestival Woerden
| SwWV | Werk | Jaar | Musici |
|---|---|---|---|
| Pseaumes de David – SwWV 1-150 – Cinquante Pseaumes de David (1604) – Livre second des Pseaumes de David (1613) – Livre troisiève des Psaumes de David (1614) – Livre quatrième des Pseaumes de David (1621) | |||
| 23 | Pseaume 23 “Mon Dieu me paist sous sa puissance” | 2009 | Ev.-Lutherse Cantorij o.l.v. Jeroen de Haan |
| 90 | Pseaume 90 “Tu as esté, Seigneur” | 2011 | Woerdens Kamerkoor o.l.v. Willem Blonk |
| 96 | Pseaume 96 “Chantez à Dieu chanson nouvelle” | 2008 | Ev.-Lutherse Cantorij o.l.v. Jeroen de Haan |
| 100 | Pseaume 100 “Vous tous qui la terre habitez” {intavolatie door Gert Oost} [Musica Pro Organo II, blz. 23} | .. | .. |
| Cantiones Sacrae (1619) – SwWV 151-187 | |||
| 158 | Cantate Domino canticum novum | 2011 | Ev.-Lutherse Cantorij o.l.v. Jeroen de Haan |
| 163 | Hodie Christus natus est | 2007 | Ev.-Lutherse Cantorij o.l.v. Jeroen de Haan |
| 170 | De Profundis clamavi ad te Domini (Psalm 130) | 2008 | Capella Augustini o.l.v. Rutger Mauritz Ad van Pelt, orgel |
| Motetten – SwWV 188-192 | |||
| Canons – SwWV 193-200 | |||
| 193 | Canon a 3 (Ave Maris Stella) [Breitkopf III/17] | 2007 | Bert ten Hoeve, orgel |
| 195 | Miserere mei (Psalm 51) | 2008 | Capella Augustini o.l.v. Rutger Mauritz |
| 196 | Canon über “O Mensch, bewein” [Musica pro Organo I, blz. 21] | 2012 | Ad van Pelt, orgel |
| Chansons – SwWV 201-218 | |||
| Rimes Françoises et Italiennes (1612) – SwWV 219-245 | |||
| 223 | Voicy du gay Printemps à 2 | 2010 | Marjolein de Graaff, sopraan Jurriaan Groottes, bas Ad van Pelt, orgel |
| 224 | Marchans qui traversez à 2 | 2007 | Bertten Hoeve, orgel |
| 225 | Liquide perle Amor à 2 | 2007 | Bert ten Hoeve, orgel |
| 226 | Io mi son giovinetta à 2 | 2010 | Marjolein de Graaff, sopraan Jurriaan Groottes, bas Ad van Pelt, orgel |
| 229 | Garrula rondinella à 2 | 2007 | Ad van Pelt, orgel |
| Diverse wereldlijke werken – SwWV 246-252 | |||
| Werken voor luit – SwWV 332-338 | |||
| 332 | Psalm 5 [VNM III/14] | 2008 | Ad van Pelt, orgel |
| 333 | Psalm 23 [VNM III/15] | 2008 | Ad van Pelt, orgel |
| 334 | Psalm 23 [VNM III/16] | 2008 | Ad van Pelt, orgel |
| 335 | Courante in d [VNM III/17] | 2004 | Dijon Groenleer, gitaar |
| 336 | Volte in g [VNM III/18] | 2004 | Dijon Groenleer, gitaar |
| 337 | Volte in g [VNM III/19] | 2004 | Dijon Groenleer, gitaar |
| 338 | Volte in g [VNM III/20] | 2008 | Ad van Pelt, orgel |
| Compositions Regeln – SwWV 339 Hieruit enkele delen: | |||
| 339 | Dubbelcanon tegen de melodie van Psalm 140 [Musica Pro Organo II, blz. 12] | 2012 | Kees Bruggeman |
| 339 | Canonische variaties “Veni Creator Spiritus” [Musica Pro Organo II, blz. 14] | 2012 | Ad van Pelt |
