Jean Sibelius (1865-1957)

De Finse componist Sibelius werd op 8 december 1865 geboren in Tavastehus (Hämeenlinna). Voor orgel bleven er slechts vier werken van hem bewaard.
In 2001 verscheen de eerste uitgave van een tweetal tot dusver onbekende korte orgelwerken van Sibelius: Preludium en Postludium (voltooid in 1925 of 1926).
De [vermoedelijk] eerste uitvoering in Nederland van deze orgelwerken van Sibelius vond plaats op 3 november 2007, tijdens een concert in de Petruskerk te Woerden. De eerste uitvoering in Finland werd gegeven op 15 juni 2000, in Espoo, Finland.

De bekende Twee orgelwerken opus 111 werden uitgevoerd op 9 februari 2008, tijdens een concert in de Opstandingskerk te Woerden.
Intrada opus 111a schreef Sibelius ter gelegenheid van het bezoek van de Zweedse koning en koningin aan Finland in 1925.
Surusoitto (Funeral Music) opus 111b schreef Sibelius voor de begrafenis van een vriend, de bekende schilder Akseli Gallen-Kallela, in 1931. Sibelius moest dit stuk in enkele dagen componeren. Hij heeft sterk overwogen om de opdracht terug te geven, maar omdat het reeds op de kaarten gedrukt was, dat er op de begrafenis een compositie van hem zou worden uitgevoerd, heeft hij zijn werk voltooid. Het is een indrukwekkend muziekstuk geworden. Het werk behoort tot de laatste composities van de Finse meester. Het is zijn laatste instrumentale compositie.
Sibelius overleed op 20 september 1957 te Järvenpää bij Helsinki.

Behalve deze vier orgelwerken schreef Sibelius ook nog een Ritual Music for the Freemasons (opus 113), een suite bestaande uit twaalf delen, waaronder twee delen voor harmonium-solo: Opening Hymn (nr. 1; 1927) en Marche funèbre (nr. 10; 1927). De liederen in deze suite hebben ook een harmonium-begeleiding. Het is de bedoeling dat de beide stukken voor harmonium-solo in de toekomst ook nog zullen worden uitgevoerd. Bovendien komen nog enkele andere werken van Sibelius aan bod.

Een overzicht van de orgelwerken van Sibelius, uitgevoerd tijdens de concerten van het Bach en Mozartfestival Woerden

Organist : Ad van Pelt

JaarOpusWerkUitgevoerdOrganist
1925/1926Preludium en Postludium
1. Preludium2007Ad
2. Postludium2007Ad
111Twee orgelwerken
1925111a1. Intrada2008Ad
1931111b2. Surusoitto (Funeral Music)2008Ad

Enkele andere werken van Sibelius

JaarOpusWerk
189926Finlandia {bewerking voor orgel}
191475Five Piano Pieces {piano}
1. När rönnen blommar
1927113Ritual Music for the Freemasons
1. Opening Hymn {harmonium)
10. Marche funèbre {harmonium}

Hier volgt een recensie over de uitvoering van opus 111, door de Sibelius-deskundige Jan van Es:

Huiveren bij achtste symfonie Sibelius

Woerden – Bijna geen werk in de muziekgeschiedenis dat zulke mysterieuze vormen heeft aangenomen als Sibelius’ achtste symfonie. Het werk waar de componist meer dan vijftien jaar mee worstelde en dat tenslotte in het haardvuur eindigde klonk zaterdagavond in Woerden.
Althans materiaal daaruit en daarmee was het voor de liefhebbers een gebeurtenis om bij te huiveren. Want zo vaak klinkt het opus 111b van de Finse meester niet, althans niet in Nederland.
Sibelius schreef zijn Sorgemusik; treurmuziek, in 1931 na de dood van zijn vriend, de schilder Akseli Gallén-Kallela. Het stuk moest tijdens diens uitvaart worden uitgevoerd, zodat er weinig tijd was voor een geheel nieuwe compositie. Naar alle waarschijnlijkheid, het verhaal komt van Sibelius’ weduwe, putte de componist voor deze treurmuziek uit het langzame deel van zijn symfonie-in-wording en daarmee is dit het enige stukje van de achtste dat de vlammen heeft overleefd.
Ad van Pelt speelde het zaterdag, samen met de Intrada, opus 111a, die Sibelius in 1925 schreef ter gelegenheid van het bezoek van het Zweedse koningspaar aan Finland. Beide stukken kregen een fraaie vertolking op het Van Leeuwenorgel van de Opstandingskerk, die niet kon verhullen dat de componist in 1931 geïnspireerder was dan zes jaar eerder.
[Jan van Es – Woerdense Courant – 14 februari 2008]